ข้อมูลพระขุนแผนใบพุทธาและพระเจดีย์วัดใหญ่ชัยมงคล
โดยข้อมูลหลักฐานของการสร้างวัดใหญ่ชัยมงคลและองค์เจดีย์ประธานปัจจุบันมีการสันนิฐานถึงความเป็นไปได้หลายทาง จากการสืบค้นและรวบรวมข้อมูลจากที่ต่างๆขอสรุปได้ดังนี้ครับ

- ประวัติของวัดใหญ่ชัยมงคลตามข้อมูลที่รวบรวมได้จากพงศาวดารฉบับต่างๆ เชื่อกันว่าสถานที่แห่งนี้น่าจะสร้างเป็นวัดและอาจรวมถึงองค์เจดีย์ประธานด้วย(เจดีย์องค์ประธานที่สร้างในครั้งนั้นอาจเป็นองค์เล็กกว่าองค์ปัจจุบัน ที่สร้างครอบทับ) ในสมัยพระรามาธิบดีที่ 1(อู่ทอง) ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 19

- พระเจดีย์ประธานองค์ปัจจุบัน ว่ากันว่าเป็นกรุที่มีการค้นพบพระขุนแผนเคลือบ และพระขุนแผนใบพุทธา หลังจากทราบข่าวว่ามีการขุดพบพระพุทธรูปทองคำที่ฐานขององค์เจดีย์ กรมศิลปากรจึงได้เข้าตรวจสอบพบว่ามีการขุดหลายจุด คือจากด้านบนบริเวณชั้นฐานประทักษิณกลางองค์เจดีย์ลงไปจนถึงฐานขององค์เจดีย์ และบริเวณฐานองค์เจดีย์จากด้านทิศตะวันออกและทิศตะวันตกมุ่งไปยังกลางองค์เจดีย์ จากการเข้าตรวจสอบครั้งนั้นได้พบชิ้นส่วนของเจดีย์องค์เดิมตั้งแต่ส่วนยอดลงไปจนถึงฐาน ดังนั้นจึงเชื่อว่าเจดีย์องค์ใหญ่ที่เราเห็นในปัจจุบันน่าจะสร้างครอบทับองค์เดิม

- พุทธศิลป์ของพระขุนแผนเคลือบและขุนแผนใบพุทธา น่าจะเป็นการใช้พระพุทธชินราชเป็นแบบฉบับในการสร้าง พระพิมพ์ ดังนั้นในการสืบค้นอายุและยุคสมัยในการสร้างพระพิมพ์ดังกล่าว จึงเชื่อว่าไม่เก่าไปกว่าการสร้างพระพุทธชินราช(ทั้งนี้ทั้งนั้นประวัติการสร้างพระพุทธชินราชยังมีข้อถกเถียงกันอีกมาก โดยบางท่านเชื่อว่าสร้างในสมัยพระยาลิไท บางท่านเชื่อว่าน่าจะสร้างในช่วงของกรุงศรีอยุธยา)

- เกี่ยวข้องกับพระนเรศวรหรือไม่ ? ข้อนี้กรมพระยาดำรงราชานุภาพอ้างอิงตามพงศาวดารเหนือและข้อความบางตอนในขุนชางขุนแผน เชื่อว่าเจดีย์ประธานของวัดนั้นพระนเรศวรเป็นผู้สร้างเพื่อเป็นอนุสรณ์ที่ชนะศึกกับพม่า แต่ข้อมูลบางท่านที่มีความเห็นแย้งได้อธิบายว่า หากเป็นการสร้างเพื่อเป็นอนุสรณ์แห่งชัยชนะ เหตุใดจึงต้องมีการสร้างทับกับเจดีย์องค์เดิม และในช่วงของสมเด็จพระนเรศวร บ้านเมืองติดพันกับสงครามไม่น่าจะมีการเกณฑ์ไพร่พลเพื่อมาสร้างเจดีย์ขนาดใหญ่ ส่วนบางท่านเชื่อว่าเมื่อวิเคราะห์ตามประวัติศาสตร์ศิลปะและโครงสร้างขององค์เจดีย์แล้ว องค์เจดีย์เป็นแบบทรงลังกามีห้องโถงสูงกลางองค์เจดีย์ คล้ายกับโครงสร้างของพระปรางค์ จึงเชื่อว่าเจดีย์ประธานองค์นี้ปัจจุบันน่าจะมีความเก่าแก่กว่าสมัยของสมเด็จพระนเรศวร

ผู้รวบรวมข้อมูล ร้านสุรินทร์ภักดี

686-2-299xx-x